Marko Polo seyahatnamesinde(1269), bugünkü Türkiye’nin adı Turcomania(Türkmanya), Türkistan’ın adı ise Great Turkey; yani Büyük Türkiye idi. Aynı dönemde Mısır’da hüküm süren Memlük devletinin adı da Ed Devlet ül Türkiyye idi.
Türk hakanlığı(Kök Türk)ndan önce ve sonra yaşayan milletimizin adı Türk iken, 18. yüzyıla gelindiğinde Osmanlı İmparatorluğu’nu devşirmeler ele geçirmiş ve Türk adı hakaret anlamına gelen bir ada dönüşmüştür.
Daha sonra II.Mahmut’un cedit harekatını başlatması, İsmail Gaspıralı’nın cedit okulları açması ile onun fikirleri Osmanlı İmparatorluğu’nda Ömer Seyfettin tarafından sahiplenilmiştir ve Türk adına yeniden eski önem verilmiştir.
Türkistan’da ise Hoca Mahmut Behbudi ile başlayan cedit harekatı, orada da Türk adının millet adı olması yolunda önemli yol kat etmişse de; Türkistan’ın Ruslar tarafından işgali ile yavaş yavaş unutturulmaya çalışılmıstır.
Bunun için Ruslar ve İngilizlerin “Centrial Asia- Orta Asya” adını uydurması ile bu isim Türkistan adının yerine kullanılır olmuştur. Günümüzde ise, uyduruk “Merkezi Asya” ismi daha sık kullanılmaktadır ve hatalıdır.
Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılması sonrası; yeni kurulan devletimizin adını için Genç Osmanlılar Cemiyeti tarafından Türkistan adını önerilmiş, Türkçü M.E.Yurdakul tarafından Türkeli adı önerilmiş, Genç Türkler cemiyeti ise Türkiye adını önermiştir.
Yeni kurulan devletimizde Genç Türkler daha güçlü olduğu için Türkiye adında karar kılınmıştır. Ebülgazi Bahadur Han, yazmış olduğu Şecere-i Türkî’nin girişinde “Türkî tili birlen ayıtdım” demektedir.
Çağatay Türkçesi, Farsça ve Arapça yazmak yerine, “Türkî tili” demesinin nedeni yazdığı eseri halkın anlamasını istemesidir.
Nevayî ise kullandığı dile Türkçe, Türkî, Türk tili demektedir; “edebî dil” için ise “Çağatay Türkçesi” tabirini kullanmaktadır.
Bu nedenle bu nedenle Türkistan’da bugün kullanılan “Türkî” ifadesi ne yazık ki yaygınlaşmış olsa da hatalıdır, doğrusu biz Türkiye Türkleri Oğuz Türküyüz, Özbek, Kırgız, Kazak, Azeri, Türkmen adları coğrafi ya da boy adlarıdır. Türk adı ise hepinizin en üst kimliğinin adıdır.
Ttürkiye Özbekistan Azerbaycan Kırgızistan Türkmenistan KKTC Karakalpakstan Kazakistan Doğutürkistan Hungary Kosova vd.
Kaynak: facebok etimoloji sitesi.
